Op grond van artikel 378 van boek 1 personen- en familierecht is het mogelijk de meerderjarige die wegens zijn geestelijke of lichamelijke toestand danwel gewoonte van drank- of drugsmisbruik tijdelijk of duurzaam zijn belangen niet behoorlijk waarneemt of zijn veiligheid of die van anderen in gevaar brengt en een voldoende behartiging van die belangen niet met een meer passende en minder verstrekkende voorziening kan worden behartigd onder curatele te stellen. Curatele is een zwaardere maatregel dan bewind. Na uitspraak curatele is de betreffende persoon (de curandus) wettelijk handelingsonbekwaam over rechtshandelingen met uitzondering van enkele in de wet genoemde zaken waaronder met name de besteding van het eigen leefgeld.
Van de uitspraak curatele volgt een landelijke publicatie waarvan instanties worden geacht notie te nemen. Rechtshandelingen die de curandus zonder toestemming van de curator verricht, zoals het bestellen van goederen of het aangaan van financiële verplichtingen, kunnen door de curator worden teruggedraaid. Het instellen van curatele is bedoeld om de curandus wat dit betreft tegen zichzelf te beschermen.
In de wet is opgenomen dat bewind bij gebleken noodzakelijkheid door uitspraak van de rechtbank kan worden omgezet in curatele. Andersom kan curatele indien de situatie dit toelaat op uitspraak van de rechtbank worden omgezet in bewind.